Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với nhà báo Pavel Zarubin, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã lên tiếng bảo vệ nỗ lực nội địa hóa ngành công nghiệp sản xuất ô tô của Nga, một quá trình đã kéo dài hàng thập kỷ. Theo ông Putin, việc phát triển ngành công nghiệp ô tô nội địa là điều thiết yếu để bảo vệ quyền tự chủ về kinh tế và chính trị của đất nước.

Ông Putin nhắc lại vào thập niên 1990, một số thành viên trong chính phủ đã muốn từ bỏ việc phát triển ngành công nghiệp ô tô và chuyển sang phụ thuộc vào xe nhập khẩu, nhưng ông đã phản đối quan điểm này. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta phải nói đến vấn đề độc lập công nghệ. Nếu chúng ta mua tất cả mọi thứ chỉ bằng nguồn thu từ dầu khí trong khi phương Tây giờ đây cố gắng cắt đứt chúng ta khỏi dầu khí thì nước Nga sẽ đơn giản là đánh mất khả năng cạnh tranh, cùng với đó là chủ quyền quốc gia.”

Quá trình phát triển ngành công nghiệp ô tô của Nga bắt đầu từ việc hợp tác với các đối tác phương Tây, khi họ được cấp phép xây dựng các nhà máy lắp ráp tại Nga. Từ đầu thập niên 2010, chính quyền Nga đã dần siết chặt yêu cầu nội địa hóa, buộc các hãng sản xuất phải chế tạo nhiều phụ tùng hơn ngay tại Nga. Ông Putin tự hào: “Đó là công việc nghiêm túc. Về cơ bản chúng ta đã tự tạo ra những chiếc ô tô của riêng mình.”

Nỗ lực này đã phát huy hiệu quả sau khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra năm 2022, dẫn đến làn sóng các công ty phương Tây rút khỏi Nga khi phương Tây áp lệnh trừng phạt lên Matxcơva. Theo hãng phân tích Autostat, trong năm 2024, Nga đã bán hơn 1,5 triệu xe khách mới, tăng 48% so với năm trước, trong đó ô tô Lada chiếm khoảng 28% thị phần với 436.155 xe, tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu thị trường. Tuy nhiên, các vị trí còn lại trong top 10 đều thuộc về các thương hiệu Trung Quốc.

Tổng thống Putin từ lâu đã đích thân quảng bá cho ngành công nghiệp ô tô nội địa và thường xuyên xuất hiện khi lái xe Lada hoặc Kamaz. Ông cũng sử dụng xe limousine của thương hiệu xe sang Aurus – sản xuất tại Nga – làm xe tổng thống. Năm 2024, ông đã tặng xe Aurus cho nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và Quốc vương Bahrain Hamad bin Isa Al Khalifa.

Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây tuyên bố sẽ áp thuế 30% đối với xe nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU) và Mexico, bắt đầu từ ngày 1/8. Động thái này đã khiến ngành công nghiệp ô tô tại hai khu vực này đối mặt với nguy cơ mất thị trường Mỹ và chao đảo trong bối cảnh đàm phán thương mại đang bế tắc.

Ông Trump đưa ra thông báo này trên mạng xã hội Truth Social, chỉ hai tuần trước khi mức thuế mới có hiệu lực, khiến các hãng xe tại châu Âu và Mexico phải gấp rút tìm cách ứng phó. Ủy viên thương mại của EU, ông Maros Sefcovic, nhận định mức thuế 30% sẽ ‘gần như chấm dứt’ giao thương ô tô giữa EU và Mỹ.

Châu Âu đã hy vọng đạt được một thỏa thuận tương tự như với Anh, với mức thuế 10% cho tối đa 100.000 xe nhập khẩu mỗi năm. Tuy nhiên, mức thuế này vẫn cao hơn nhiều so với mức 2,5% mà các hãng xe châu Âu từng trả trước đây. Tổng thống Trump cũng yêu cầu EU mở cửa thị trường hoàn toàn cho hàng hóa Mỹ, không áp thuế, để cân bằng thâm hụt thương mại giữa hai bên.

Mexico và Canada cũng bị ảnh hưởng bởi quyết định này. Mexico sẽ bị đánh thuế 30%, trong khi Canada sẽ bị đánh thuế cao hơn, lên đến 35%. EU và Mexico hiện có hai tuần để đạt được thỏa thuận với Mỹ và tránh mức thuế mới. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định khả năng đạt được một thỏa thuận làm hài lòng tất cả các bên là rất mong manh.

Các chuyên gia dự báo rằng nếu mức thuế 30% được áp dụng, giá xe nhập khẩu tại Mỹ sẽ tăng đáng kể, khiến người tiêu dùng Mỹ phải chịu thêm gánh nặng tài chính. Đồng thời, ngành công nghiệp ô tô tại châu Âu và Mexico cũng sẽ phải đối mặt với nguy cơ mất thị trường Mỹ, một trong những thị trường lớn và quan trọng nhất toàn cầu.

Trong bối cảnh này, các bên liên quan đang gấp rút tìm cách đàm phán và đạt được thỏa thuận để tránh những tác động tiêu cực từ mức thuế mới. Tuy nhiên, với những yêu cầu và quan điểm khác nhau, việc đạt được một thỏa thuận chung vẫn còn nhiều thách thức và bất ổn.