Trong nỗ lực nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường, Hà Nội dự kiến sẽ cấm xe máy chạy xăng trong vành đai 1 từ tháng 7/2026. Đây là một phần của kế hoạch quyết liệt mà thành phố triển khai để cải thiện chất lượng không khí và bảo vệ môi trường. Theo Chỉ thị 20/CT-TTg ban hành năm 2025 của Thủ tướng Chính phủ, Hà Nội sẽ thực hiện các giải pháp hỗ trợ để các tổ chức và cá nhân chuyển đổi sang các phương tiện thân thiện với môi trường hơn. Mục tiêu cụ thể là đến ngày 1/7/2026, sẽ không còn xe môtô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong vành đai 1.

Từ ngày 1/1/2028, Hà Nội sẽ mở rộng hạn chế phương tiện giao thông bằng cách cấm ôtô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong vành đai 1 và 2, bên cạnh việc cấm xe môtô, xe gắn máy chạy xăng dầu. Đến năm 2030, thành phố đặt mục tiêu áp dụng biện pháp hạn chế phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3. Đây là những bước đi quan trọng nhằm kiểm soát ô nhiễm không khí và thúc đẩy việc sử dụng phương tiện giao thông sạch hơn.

Việc Hà Nội lên kế hoạch cấm xe máy xăng trong vành đai 1 không phải là một biện pháp riêng lẻ. Nhiều thủ đô trên thế giới đã và đang triển khai các biện pháp tương tự để kiểm soát tình trạng ô nhiễm môi trường. Ví dụ, thủ đô Mexico đã triển khai chương trình ‘Hoy no Circula’ (Ngày Không Lái Xe) từ năm 1989, yêu cầu các phương tiện phải kiểm tra khí thải và dán nhãn theo mức phát thải. Tại thủ đô Paris, Pháp, đã có lệnh cấm xe máy sản xuất trước năm 2000 và ô tô sản xuất trước năm 1997 lưu thông trên đường phố.

Thủ đô Delhi, Ấn Độ, cũng đã thực hiện các biện pháp quyết liệt bằng cách cấm bán nhiên liệu cho các xe chạy xăng đã sử dụng 15 năm trở lên và các xe dầu sử dụng được 10 năm trở lên. Tương tự, thủ đô Luân Đôn, Anh, đã áp dụng thu phí cao tại khu vực ULEZ (Khu vực giảm phát thải cực thấp) đối với phương tiện không đạt chuẩn khí thải. Những biện pháp này đều nhằm mục đích giảm thiểu ô nhiễm không khí và nâng cao chất lượng cuộc sống cho cư dân đô thị.

Việc chuyển đổi sang các phương tiện thân thiện với môi trường và áp dụng các biện pháp hạn chế phương tiện giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch là một xu hướng tất yếu đối với các thành phố lớn trên thế giới, trong đó có Hà Nội. Đây không chỉ là một giải pháp cục bộ mà còn là một phần của chiến lược bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Chính quyền Hà Nội đang đề xuất một loạt các chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích người dân chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe điện, hướng tới mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi trường và phát triển giao thông bền vững. Dự kiến, người dân sẽ nhận được hỗ trợ lên đến 3 triệu đồng cho xe điện có giá trị từ 15 triệu đồng trở lên, với mức hỗ trợ cao hơn dành cho hộ cận nghèo và hộ nghèo.

Theo dự thảo Nghị quyết về chuyển đổi phương tiện xanh và phát triển hệ thống trạm sạc trên địa bàn Hà Nội, người dân sở hữu xe máy chạy xăng hoặc diesel đăng ký trước thời điểm nghị quyết có hiệu lực, khi chuyển đổi sang phương tiện xanh có giá trị từ 15 triệu đồng trở lên, sẽ được hỗ trợ 3 triệu đồng. Mức hỗ trợ này sẽ tăng lên 4 triệu đồng đối với hộ cận nghèo và 5 triệu đồng đối với hộ nghèo. Mỗi cá nhân sẽ được hỗ trợ tối đa một xe đến hết năm 2030.

Không chỉ hỗ trợ người dân, chính quyền Hà Nội cũng dự kiến miễn 100% lệ phí trước bạ và lệ phí đăng ký biển số đối với phương tiện giao thông xanh từ ngày nghị quyết có hiệu lực đến hết năm 2030. Điều này nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính cho người dân khi chuyển đổi sang phương tiện xanh.

Ngoài ra, các đơn vị dịch vụ công ích, đơn vị vận tải hành khách và vận tải hàng hóa, doanh nghiệp đầu tư cơ sở thu hồi, tái chế xe cũ dự kiến sẽ được hỗ trợ vay vốn ưu đãi với lãi suất 3-5%/năm, hạn mức 100% giá trị hợp đồng, thời gian vay tối đa 5 năm.

Hà Nội cũng lên kế hoạch hạn chế và cấm dần các phương tiện giao thông gây ô nhiễm. Thành phố sẽ thí điểm hạn chế xe máy chạy xăng từ ngày 1/1/2026, và cấm xe máy sử dụng xăng trong vành đai 1 từ ngày 1/7/2026. Ngoài ra, Hà Nội sẽ hạn chế ôtô cá nhân dùng xăng/diesel trong vành đai 2 từ ngày 1/1/2028, và mở rộng ra vành đai 3 từ ngày 1/1/2030.

Đến năm 2035 đến 2050, thành phố sẽ hạn chế xe cơ giới không phải phương tiện xanh theo từng cấp độ. Hà Nội cũng sẽ thu phí lưu thông và điều chỉnh giá dịch vụ trông giữ áp dụng theo lộ trình nêu trên đối với xe phát thải gây ô nhiễm.

Để hỗ trợ phát triển hệ thống trạm sạc, UBND thành phố yêu cầu phải có tối thiểu 10% chỗ đỗ xe tại công trình hiện hữu có trụ sạc trước cuối năm 2026. Các dự án đầu tư hạ tầng trạm sạc công cộng dự kiến sẽ được ngân sách hỗ trợ 70% lãi vay ngân hàng trong 5 năm đầu.

Hà Nội cũng sẽ ưu tiên đầu tư trụ sạc trên vỉa hè, khuyến khích lắp trạm nạp hydrogen, nhiên liệu sạch. Thành phố cũng khuyến khích mạnh mẽ các nhà đầu tư tham gia phát triển hạ tầng giao thông năng lượng sạch qua hình thức đối tác công tư PPP.

Các chính sách hỗ trợ và ưu đãi này đang được Sở Xây dựng Hà Nội lấy ý kiến cho dự thảo Nghị quyết, với mục tiêu đẩy mạnh việc chuyển đổi sang phương tiện xanh và phát triển hệ thống trạm sạc trên địa bàn thành phố.

Thủ đô Hà Nội đang đối mặt với thách thức lớn trong việc thực hiện lộ trình loại bỏ xe máy chạy xăng, đặc biệt là trong khu vực nội đô. Theo yêu cầu của Thủ tướng, từ tháng 7/2026, xe máy chạy xăng sẽ không được phép lưu thông trong vành đai 1 của Hà Nội, bao gồm phần lớn diện tích của 4 quận vùng lõi Thủ đô, gồm Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa và Hai Bà Trưng. Đến năm 2030, sẽ áp dụng cho toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3.

Hiện nay, Hà Nội có trên 9,2 triệu phương tiện, trong đó thành phố quản lý 1,1 triệu ôtô và 6,9 triệu xe máy; còn lại là phương tiện từ tỉnh khác lưu thông thường xuyên. Đáng chú ý, trong số xe máy đăng ký tại Hà Nội, khoảng 5,6 triệu xe chạy bằng xăng, còn lại 1,3 triệu xe máy điện. Tuy nhiên, phương tiện công cộng tại Hà Nội hiện chưa đáp ứng đủ nhu cầu đi lại của người dân. Mạng lưới giao thông đô thị Hà Nội thời gian qua đã được đầu tư nâng cấp, xây mới song vẫn chưa đạt được mục tiêu theo quy hoạch. Các dự án đường sắt đô thị chậm đi vào hoạt động tạo áp lực lớn lên giao thông đường bộ.

TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá việc bỏ xe máy xăng là bài toán rất khó giải đối với TP Hà Nội, dù biết đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí. “Dân số quá đông, người dân đi lại bằng gì trong khi phương tiện công cộng hiện mới đáp ứng được 1/5 nhu cầu”, ông đặt câu hỏi. Ngoài ra, hạ tầng trạm sạc cho xe máy, ôtô điện còn thiếu. Phần lớn người dân ở 4 quận lõi sống trong ngõ nhỏ, nhà ống, chung cư cũ, nơi không có chỗ đỗ xe cố định hoặc không có hệ thống sạc điện riêng. Họ thường tự sạc điện tại nhà, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.

Để giải bài toán trên, ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, cho rằng TP Hà Nội cần khảo sát số lượng xe máy chạy xăng hiện có, phân loại theo niên hạn và tình trạng sử dụng để xây dựng gói hỗ trợ phù hợp. Thành phố cần có chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động. Mức hỗ trợ có thể gồm một phần tài chính để đổi phương tiện hoặc trợ cấp chi phí đi lại. Cạnh đó, cần vận động các hãng xe điện triển khai chương trình đổi xe cũ lấy xe mới, giảm giá xe điện, đặc biệt cho nhóm thu nhập thấp…

Đẩy nhanh tiến độ xây dựng hạ tầng giao thông và phương tiện công cộng cũng là giải pháp quan trọng. Hà Nội cần tập trung đầu tư vào các dự án đường sắt đô thị và mạng lưới giao thông công cộng khác, nhằm tạo ra sự lựa chọn hấp dẫn cho người dân, giảm sự phụ thuộc vào xe máy chạy xăng.

Bên cạnh đó, Hà Nội cũng cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục về lợi ích của việc loại bỏ xe máy chạy xăng và khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường như xe điện hoặc phương tiện công cộng.

Trong nỗ lực nhằm đạt được mục tiêu phát triển đô thị xanh, văn minh và thân thiện với môi trường, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo thành phố Hà Nội triển khai các giải pháp cụ thể. Theo đó, đến ngày 1/7/2026, sẽ không còn mô tô, xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong khu vực vành đai 1. Từ ngày 1/1/2028, chính sách này sẽ mở rộng, hạn chế cả ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong khu vực vành đai 1 và vành đai 2.

Nhiều người dân ủng hộ chủ trương này, cho rằng nó giúp cải thiện môi trường sống, đặc biệt là ở khu vực nội đô đông dân cư. Tuy nhiên, cũng có không ít băn khoăn từ phía người dân, đặc biệt là những người lao động trực tiếp gắn bó với phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Họ cho rằng việc chuyển sang xe điện không hề đơn giản, đặc biệt là với những người thu nhập trung bình.

Các chuyên gia giao thông đánh giá cao chính sách này, cho rằng nó cần thiết và phù hợp với xu hướng toàn cầu, nhất là trong bối cảnh ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, họ cũng nhấn mạnh cần phải nghiên cứu để đặt đủ trạm sạc cho người dân. Tiến sĩ Khương Kim Tạo, nguyên Phó chánh văn phòng Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia, cho rằng các bộ, ngành cần xem xét kỹ lưỡng khi chuyển đổi các phương tiện chạy bằng nhiên liệu hóa thạch sang xe chạy bằng điện. Việc này liên quan đến ngành Điện và cần đảm bảo cung cấp đủ điện, cũng như quản lý chất lượng các phương tiện chạy bằng điện.

Việc hạn chế phương tiện sử dụng xăng dầu tại Hà Nội là xu thế tất yếu trong lộ trình xây dựng đô thị hiện đại, bền vững. Tuy nhiên, để chính sách này thực sự phát huy hiệu quả, cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ hạ tầng cho đến cơ chế hỗ trợ, cùng sự đồng lòng của người dân. Khi đó, không chỉ Hà Nội, mà cả nước sẽ tiến gần hơn tới mục tiêu phát triển bền vững, vì môi trường sống an lành cho các thế hệ tương lai.

Các chuyên gia cũng đề xuất rằng việc triển khai chính sách này cần được thực hiện một cách linh hoạt và phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Cần có các chương trình hỗ trợ người dân trong việc chuyển đổi sang phương tiện thân thiện với môi trường, đồng thời đầu tư vào hạ tầng cần thiết như trạm sạc điện. Đồng thời, việc quản lý và kiểm soát chất lượng các phương tiện chạy bằng điện cũng cần được quan tâm để đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Cùng với đó, việc tuyên truyền và giáo dục về lợi ích của việc sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường cũng cần được đẩy mạnh. Điều này sẽ giúp nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và khuyến khích họ tham gia vào quá trình chuyển đổi.

Trước những thách thức và cơ hội mà chính sách này mang lại, thành phố Hà Nội cần tiếp tục lắng nghe ý kiến từ người dân và các chuyên gia để có thể triển khai chính sách một cách hiệu quả và bền vững.

Hà Nội đang lên kế hoạch cấm xe máy chạy xăng trong nội đô và chuyển đổi sang xe điện như một giải pháp quan trọng để giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, nhiều người dân đang băn khoăn về khả năng hệ thống điện sẽ chịu tải khi số lượng xe máy điện tăng lên.

Các chuyên gia cho rằng, để chuyển đổi xanh từ xe chạy nhiên liệu hóa thạch sang xe điện, Hà Nội cần có các giải pháp tổng thể. TS Đào Nhật Đình, chuyên gia độc lập về môi trường, cho rằng chỉ đạo của Thủ tướng là phù hợp với xu hướng chung của cả nước trong việc giải quyết vấn đề về môi trường.

TS Đào Nhật Đình cũng đưa ra 3 điều kiện về hạ tầng mà Hà Nội cần chuẩn bị để thực hiện chuyển đổi sang xe điện. Thứ nhất là về điện, xe máy điện không cần sạc hàng ngày và hệ số trùng lặp sạc là rất thấp. Ông đưa ra công thức tính và cho biết công suất tiêu thụ điện của Hà Nội là 5000 MW, vành đai 1 sẽ vào khoảng 1000 MW, nên 18 MW kia chưa đáng sợ.

Về hiện trạng giao thông, chuyên gia cho rằng giao thông Hà Nội chưa sẵn sàng cho xe máy điện. Chỉ cần nhìn sang nước láng giềng Trung Quốc là hiểu hạ tầng giao thông cho xe máy điện như thế nào. Cuối cùng là đất để làm chỗ sạc công cộng và bãi xe công cộng. Một xe máy điện sạc 2 giờ trong khi mua xăng chỉ hết 5 phút.

TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá bãi bỏ xe máy xăng là bài toán rất khó giải đối với TP Hà Nội, dù biết đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí.

TS Nguyễn Xuân Thủy, nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Giao thông Vận tải, cho biết chúng ta phải khẳng định ô nhiễm môi trường ở Hà Nội hay TP.HCM đang ảnh hưởng đến đời sống của người dân. Xe máy hay ô tô đều là tác nhân gây ô nhiễm không khí, nhưng để giải quyết vấn đề này cần một chính sách đồng bộ, dài hơi và mang tính thực tiễn.

Hiện nay, hạ tầng giao thông công cộng ở Hà Nội, TP.HCM mới đáp ứng được 10-15% nhu cầu đi lại của người dân. Tuy nhiên, hệ thống giao thông công cộng đang gặp rất nhiều vấn đề.

Ông Nguyễn Anh Quân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Hà Nội, cho rằng chỉ thị 20 mang tính cấp bách bởi trong thời gian vừa qua, đặc biệt là 2 năm trở lại đây, hệ thống quan trắc và các công cụ đánh giá đã được áp dụng khoa học kỹ thuật, áp dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo được đánh giá, cập nhật thường xuyên và chính xác đến từng khu vực.

Hà Nội đã lập tổ liên ngành để chuyển đổi sang xe điện, xây dựng trạm sạc. Việc chuyển đổi sang xe điện là một bước đi quan trọng để giảm thiểu ô nhiễm môi trường, và với các giải pháp tổng thể, Hà Nội có thể thực hiện thành công mục tiêu này. Điện sẽ là một phần quan trọng trong việc chuyển đổi này.