An toàn thực phẩm (ATTP) đang trở thành một vấn đề nóng tại Việt Nam, và tỉnh Đồng Nai, với vị thế là trung tâm sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi hàng đầu cả nước, đang đối mặt với nhiều thách thức trong kiểm soát ATTP. PGS.TS Kha Chấn Tuyền, Trưởng khoa Công nghệ hóa học và Thực phẩm, Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, đã có một cuộc trò chuyện với báo chí về vấn đề này.

Ông Kha Chấn Tuyền chia sẻ, trong những năm gần đây, công tác đảm bảo ATTP tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhận thức của người tiêu dùng và doanh nghiệp đang được nâng cao rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức đáng lo ngại, đặc biệt là tại các chợ truyền thống và cơ sở chế biến nhỏ lẻ.

Tại Đồng Nai, với đặc điểm là trung tâm chăn nuôi, trồng trọt và chế biến thực phẩm lớn của cả nước, đang đối mặt với nhiều nguy cơ mất ATTP đáng lo ngại. Những nguy cơ nổi bật có thể chia thành 5 nhóm chính, bao gồm: nguy cơ từ giết mổ và chế biến nhỏ lẻ, tồn dư hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật và kháng sinh, hệ thống chuỗi lạnh và vận chuyển chưa đáp ứng yêu cầu bảo quản thực phẩm an toàn, thực phẩm chế biến sẵn từ các cơ sở nhỏ lẻ tiềm ẩn nguy cơ cao, và thiếu liên kết chuỗi và hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Về tác động lâu dài đến sức khỏe cộng đồng, PGS.TS Kha Chấn Tuyền cho rằng nếu tình trạng mất ATTP không được kiểm soát hiệu quả, hệ lụy đối với sức khỏe cộng đồng sẽ rất nghiêm trọng và kéo dài. Ông đề xuất cần xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn, từ đó hình thành văn hóa tiêu dùng thực phẩm an toàn, vì sức khỏe cộng đồng và sự phát triển dài hạn của địa phương.

PGS.TS Kha Chấn Tuyền cũng đánh giá cao tiềm năng hợp tác giữa “3 nhà”: khoa học – doanh nghiệp – địa phương trong việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn từ nông trại đến bàn ăn. Ông cho rằng Đồng Nai có đủ nền tảng để trở thành hình mẫu quốc gia về chuỗi thực phẩm an toàn và đề xuất địa phương cần triển khai giải pháp đồng bộ, lấy hợp tác, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực làm trụ cột.

Đồng Nai cần tập trung vào việc xây dựng hệ thống quản lý ATTP chặt chẽ, nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp về tầm quan trọng của ATTP. Bên cạnh đó, cần có các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là các cơ sở chế biến nhỏ lẻ, trong việc áp dụng các công nghệ và quy trình sản xuất an toàn.

Theo PGS.TS Kha Chấn Tuyền, việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn không chỉ giúp đảm bảo ATTP mà còn giúp tăng cường giá trị cho sản phẩm nông nghiệp, nâng cao thu nhập cho nông dân và thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền nông nghiệp.

Để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn, PGS.TS Kha Chấn Tuyền đề xuất cần có sự tham gia và hỗ trợ của các bên liên quan, bao gồm cả chính quyền địa phương, doanh nghiệp, người dân và các tổ chức khoa học. Bên cạnh đó, cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích để thúc đẩy việc xây dựng và phát triển chuỗi thực phẩm an toàn.

Với sự chung tay của các bên liên quan và việc triển khai các giải pháp đồng bộ, hy vọng rằng Đồng Nai sẽ sớm trở thành hình mẫu quốc gia về chuỗi thực phẩm an toàn, góp phần đảm bảo ATTP và sức khỏe cho người tiêu dùng.

Một vụ việc nghiêm trọng liên quan đến an toàn thực phẩm vừa được phát hiện tại Thanh Hóa, khi lực lượng chức năng tạm giữ 13 tấn chân gà, trong đó có 6,6 tấn chưa qua xử lý và 6,9 tấn đã được ngâm hóa chất Interox ST50 (H2O2). Cùng với đó, nhiều can hóa chất, bao gồm cả những can đã qua sử dụng, cũng bị thu giữ.

Vụ việc này không chỉ làm dấy lên mối lo ngại về việc kiểm soát an toàn thực phẩm mà còn đặt ra câu hỏi về đạo đức kinh doanh trong ngành sản xuất và chế biến thực phẩm hiện nay. Việc sử dụng hóa chất công nghiệp để tẩy trắng và bảo quản thực phẩm không chỉ vi phạm quy định về nguồn gốc xuất xứ mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe người tiêu dùng.

Các chuyên gia về công nghệ thực phẩm đã cảnh báo rằng việc sử dụng những hóa chất không được kiểm định và không có ngưỡng an toàn có thể gây tổn thương gan, thận, hệ miễn dịch, rối loạn nội tiết và nguy cơ ung thư. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc kiểm soát chặt chẽ và xử lý nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm về an toàn thực phẩm.

Thực phẩm không chỉ là một loại hàng hóa đơn thuần mà còn là thứ đi vào cơ thể con người, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng người tiêu dùng. Vì vậy, kinh doanh thực phẩm là một ngành đòi hỏi không chỉ lợi nhuận mà còn phải đặt vấn đề đạo đức và an toàn lên hàng đầu.

Vụ việc tại Thanh Hóa là một ví dụ điển hình về tình trạng một số doanh nghiệp và cá nhân sẵn sàng hy sinh đạo đức kinh doanh và an toàn thực phẩm vì lợi nhuận. May mắn là vụ việc đã được phát hiện trước khi những sản phẩm này được bày bán rộng rãi trên thị trường.

Để ngăn chặn những vi phạm tương tự, cần có sự phối hợp và vào cuộc của cả xã hội. Điều này bao gồm việc giáo dục đạo đức kinh doanh, tăng cường thanh tra và kiểm tra đột xuất các cơ sở sản xuất và chế biến thực phẩm, xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, và tuyên truyền giáo dục người tiêu dùng về cách lựa chọn thực phẩm an toàn.

Trong thời gian gần đây, Nhà nước đã sửa đổi Bộ luật Hình sự 2015 để nâng mức hình phạt tù và hình phạt tiền đối với các tội danh liên quan đến an toàn thực phẩm, trong đó có Tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm (Điều 317). Những bước điều chỉnh này được đánh giá là quan trọng trong việc đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong bối cảnh mới.

Trong tương lai, để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và đưa ra hình phạt thích đáng cho những hành vi vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm, cần có những giải pháp đồng bộ và quyết liệt hơn. Điều này không chỉ giúp nâng cao ý thức của các doanh nghiệp và cá nhân về tầm quan trọng của an toàn thực phẩm mà còn góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh và an toàn cho người tiêu dùng.