Hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ bị ảnh hưởng bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn dẫn đến lãng phí nguồn lực xã hội. Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng.

Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung. Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Thị trường tuyển dụng trong quý III/2025 dự kiến sẽ tiếp tục đà ổn định như hiện nay, với sự ưu tiên rõ ràng của các doanh nghiệp đối với ứng viên có chuyên môn tốt, am hiểu luật và linh hoạt trong vận hành. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là sự lệch pha giữa cung và cầu lao động đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng cần được giải quyết.

Theo báo cáo mới nhất của Thị trường lao động quý II/2025 từ Vieclam24h, hơn 72,7% người lao động bị sa thải đã chủ động tìm việc trở lại. Tuy nhiên, chỉ có 24,7% trong số họ tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn. Con số này cho thấy khó khăn trong việc kết nối giữa người lao động và doanh nghiệp. Đồng thời, 77,4% doanh nghiệp đánh giá rằng việc tuyển dụng khó khăn hơn so với cùng kỳ năm trước, đặc biệt là trong việc tuyển dụng nhân viên chính thức và cấp trung.

Lý giải cho tình trạng này, báo cáo chỉ ra rằng người lao động đang tìm kiếm sự ổn định và các điều kiện làm việc có lợi hơn. Trong khi đó, các doanh nghiệp lại đang ưu tiên các biện pháp như tăng kênh tuyển dụng và truyền thông thương hiệu nhà tuyển dụng. Sự chênh lệch này đã khiến việc thu hút và giữ chân nhân tài trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Bà Nguyễn Võ Minh Thư, Phó Trưởng Ban Quản lý các Khu chế xuất và Công nghiệp TPHCM, cũng cho biết rằng nhu cầu tuyển dụng lao động phổ thông của các doanh nghiệp tại các khu chế xuất và công nghiệp vẫn rất lớn. Tuy nhiên, nhiều công ty đang gặp khó khăn trong việc tuyển thêm lao động do hàng loạt rào cản khách quan lẫn chủ quan.

Để thu hẹp khoảng cách giữa người lao động và doanh nghiệp, các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp cần cân nhắc hệ lụy dài hạn trước quyết định cắt giảm, tái thiết niềm tin bằng lắng nghe và giao tiếp, cập nhật và tối ưu hóa chiến lược tuyển dụng phù hợp với kỳ vọng của người lao động. Đối với người lao động, việc duy trì tư duy linh hoạt và sẵn sàng thích nghi, đầu tư phát triển kỹ năng liên tục và chủ động xây dựng thương hiệu cá nhân là những yếu tố quan trọng.

Ông Nguyễn Hoàng Thanh Chương, Giám đốc Dịch vụ Tuyển dụng, Adecco Việt Nam, nhận định rằng thị trường tuyển dụng sẽ duy trì đà ổn định, với sự ưu tiên của doanh nghiệp đối với ứng viên có chuyên môn tốt, am hiểu luật và linh hoạt trong vận hành. Các vị trí then chốt vẫn được chú trọng tuyển dụng, với yêu cầu cao hơn về các kỹ năng đáp ứng xu hướng tương lai, khả năng thích ứng và tính tuân thủ. Do đó, cả doanh nghiệp và người lao động cần phải có sự chuẩn bị và thích nghi để đáp ứng được nhu cầu của thị trường.

Trong bối cảnh hiện nay, việc xây dựng một chiến lược tuyển dụng hiệu quả và bền vững là điều cần thiết. Các doanh nghiệp cần phải tìm hiểu và nắm bắt được nhu cầu, nguyện vọng của người lao động để có thể thu hút và giữ chân nhân tài. Bên cạnh đó, người lao động cũng cần phải không ngừng học hỏi, phát triển kỹ năng và kiến thức để có thể đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động.

Thị trường lao động cuối năm hiện nay đang chứng kiến một bức tranh đan xen giữa cơ hội và thách thức. Mặc dù bối cảnh kinh tế chung vẫn còn nhiều khó khăn, song nhiều doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực khác nhau đang đẩy mạnh tuyển dụng, tạo cơ hội cho người lao động tìm kiếm công việc mới với mức thù lao hấp dẫn hơn. Đây là một tín hiệu tích cực trong bối cảnh hiện nay.

Theo các chuyên gia, việc tăng nhu cầu tuyển dụng lao động từ các doanh nghiệp cho thấy sự phục hồi và mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. Điều này không chỉ giúp người lao động có thêm lựa chọn việc làm, mà còn tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, bên cạnh cơ hội, thị trường lao động cũng đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là vấn đề về kỹ năng và chất lượng lao động.

Một trong những thách thức lớn mà người lao động và doanh nghiệp phải đối mặt là khoảng cách về kỹ năng. Nhiều người lao động chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng và kiến thức cần thiết để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động hiện đại. Điều này đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ các cơ quan quản lý và các tổ chức đào tạo trong việc xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo phù hợp, giúp người lao động nâng cao kỹ năng và khả năng cạnh tranh.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng phải đối mặt với thách thức trong việc tuyển dụng và giữ chân nhân tài. Trong bối cảnh kinh tế còn nhiều biến động, việc tìm kiếm và giữ chân những nhân viên có năng lực và phù hợp với chiến lược phát triển của doanh nghiệp trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các doanh nghiệp cần xây dựng môi trường làm việc hấp dẫn, chính sách thu hút và phát triển nhân tài để tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động.

Để nắm bắt được xu hướng và yêu cầu của thị trường lao động, việc phân tích và dự báo nhu cầu lao động theo ngành, nghề và khu vực là rất quan trọng. Điều này sẽ giúp người lao động, các cơ quan quản lý và doanh nghiệp có những quyết sách phù hợp, hỗ trợ hiệu quả cho quá trình phát triển kinh tế – xã hội. Một số nguồn dữ liệu từ Tổng cục Thống kê và các tổ chức kinh tế khác đang cung cấp thông tin quan trọng về tình hình lao động và việc làm, giúp các bên liên quan có cái nhìn tổng quan và chính xác hơn về thị trường lao động.

Cuối cùng, việc kết nối giữa người lao động, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý cần được tăng cường thông qua các dịch vụ việc làm và các nền tảng tuyển dụng trực tuyến. Sự phát triển của công nghệ đã tạo ra nhiều cơ hội cho người lao động và doanh nghiệp tiếp cận thông tin về việc làm và tuyển dụng một cách nhanh chóng và hiệu quả. Điều này góp phần thúc đẩy quá trình tuyển dụng và tìm kiếm việc làm, đồng thời hỗ trợ sự phát triển bền vững của thị trường lao động.

Trong 6 tháng cầm quyền đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai, các chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bắt đầu để lại dấu ấn rõ ràng trên nền kinh tế nước này. Theo đánh giá của Wall Street Journal, những tác động này hiện tại chưa đủ lớn để khiến kinh tế Mỹ đi chệch hướng, nhưng một thực tế là nền kinh tế lớn nhất thế giới đã thể hiện sự vững vàng trong thương chiến tốt hơn nhiều so với dự báo của giới chuyên gia.

Tuy nhiên, giai đoạn mà chính sách của ông Trump không để lại tác động nào trong các dữ liệu kinh tế cứng đang dần đi đến hồi kết. Những dấu hiệu đáng lo ngại bắt đầu xuất hiện khi giá cả các mặt hàng nhập khẩu chủ chốt như đồ nội thất và quần áo ghi nhận mức tăng mạnh. Cụ thể, số liệu lạm phát tháng 6 công bố ngày 15/7 cho thấy mức tăng so với cùng kỳ năm ngoái của chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là 2,7%. Một báo cáo của ngân hàng UBS cũng chỉ ra rằng giá của các hàng hóa trong rổ hàng hóa tính lạm phát lõi của Mỹ đã tăng với tốc độ hàng tháng nhanh nhất trong 3 năm trở lại đây.

Không chỉ lạm phát, thị trường lao động cũng bắt đầu cho thấy những dấu hiệu suy yếu. Tăng trưởng việc làm trong số liệu chính thức đã chậm lại trong các ngành công nghiệp phụ thuộc nhiều vào lao động nhập cư bất hợp pháp. Đáng chú ý, lực lượng lao động là người sinh ra ở nước ngoài đã giảm đáng kể kể từ tháng 3. Gần đây, có dấu hiệu cho thấy người nhập cư gần đây dường như ngại tham gia các cuộc khảo sát hàng tháng về tình hình việc làm do Bộ Lao động Mỹ thực hiện.

Các số liệu thống kê hiện tại vẫn cho thấy người Mỹ vẫn đang chi tiêu và các nhà tuyển dụng vẫn tiếp tục tạo thêm việc làm. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu tất cả những yếu tố tích cực đó có duy trì được hay không – và nếu không, nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ tiếp tục giữ được nhịp độ tăng trưởng này trong bao lâu.

Một yếu tố có thể hỗ trợ tăng trưởng kinh tế Mỹ là dự luật cắt giảm thuế và chi tiêu khổng lồ của ông Trump mà Quốc hội Mỹ thông qua gần đây. Tuy nhiên, giới chức chính quyền ông Trump vẫn phản bác quan điểm của giới chuyên gia rằng các nhà nhập khẩu rốt cục sẽ đẩy thuế quan về phía người tiêu dùng. Việc này cho thấy một triển vọng không chắc chắn phía trước đối với nền kinh tế Mỹ và liệu nó có thể tiếp tục tăng trưởng như trong quá khứ hay không.

Tham khảo thêm thông tin tại: https://www.wsj.com/articles/trump-economy-6-month-check-up-1539676802

Ngày 23.7, tại TP.HCM, Trường ĐH Tôn Đức Thắng đã phối hợp với ĐH Khoa học và công nghệ Wroclaw (Ba Lan) và ĐH Quốc gia Chungbuk (Hàn Quốc) tổ chức hội thảo quốc tế về tính toán thông minh trong khoa học kỹ thuật (ICCIES) lần thứ nhất. Hội thảo mang chủ đề ‘Những đổi mới, tiến bộ và xu hướng trí tuệ tính toán trong khoa học kỹ thuật tương lai’.

Trong bối cảnh hiện nay, ngành công nghệ đang trải qua một quá trình chuyển đổi mạnh mẽ với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI). Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến việc cắt giảm nhân sự ở nhiều doanh nghiệp. GS-TS Costin Badica, Giám đốc Trường đào tạo tiến sĩ ‘Constantin Belea’ thuộc ĐH Craiova (Romania), cho biết AI đã tạo ra sự thay đổi đột ngột ở nhiều khía cạnh, trong đó có thị trường lao động. Từ đầu năm đến 22.7, đã có 166 công ty công nghệ trên toàn cầu tham gia vào làn sóng sa thải với 80.150 nhân sự đã bị mất việc làm.

Tuy nhiên, GS-TS Costin Badica nhấn mạnh rằng điều này không đồng nghĩa sinh viên phải đối diện với cảnh thất nghiệp sau khi tốt nghiệp. Để nâng cao năng lực cạnh tranh, sinh viên cần phải tập trung nhiều hơn vào nền tảng cơ bản, từ đó hiểu rõ vấn đề và biết diễn đạt một cách rõ ràng. Đồng thời, sinh viên cần hiểu rõ và học cách làm việc với AI, cũng như sáng tạo hơn trong công việc khi những thứ vốn phức tạp giờ đều có thể được tự động hóa. Mọi thứ rồi sẽ ổn, miễn là chúng ta học được cách thích nghi.

Còn với những cơ sở giáo dục ĐH, GS-TS Costin Badica cho biết nếu như trước đây trường thường tập trung dạy những kiến thức nền tảng và kỹ thuật rất chuyên sâu, thì nay phải đào tạo thêm cho sinh viên biết cách dùng AI. Điều này không chỉ áp dụng với riêng kỹ sư công nghệ thông tin, mà ngay cả khi làm việc ngoài lĩnh vực công nghệ, các bạn cũng cần được đào tạo để biết cách sử dụng AI.

GS-TS Huỳnh Văn Nam, công tác ở Trường sau ĐH Khoa học và công nghệ tiên tiến thuộc Viện Khoa học và công nghệ tiên tiến Nhật Bản (JAIST), kiêm Tổng biên tập Tạp chí quốc tế về Khoa học hệ thống và tri thức (IJKSS), cũng cho rằng sinh viên không cần phải lo lắng nhiều về thị trường lao động miễn là các bạn được đào tạo những kỹ năng cơ bản, cần thiết để thích nghi, đồng thời biết cách sử dụng AI hiệu quả cho công việc.

Nhu cầu nhân lực không quá bi quan khi Chính phủ đã thông qua chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050. Hội thảo ICCIES 2025 đã nhận được hơn 200 tham luận từ tác giả ở 36 quốc gia, trong đó 115 bài được chọn đăng trong 4 tập kỷ yếu của hội nghị.