Trong 6 tháng đầu năm 2025, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tại Hội nghị sơ kết kết quả hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong 6 tháng đầu năm 2025, Thứ trưởng Phạm Đức Long nhấn mạnh rằng Bộ đã nỗ lực vượt qua những thách thức, đặc biệt là việc kiện toàn tổ chức bộ máy sau hợp nhất để triển khai đồng bộ các mặt công tác.

Một trong những điểm nổi bật trong 6 tháng đầu năm là Bộ đã trình Quốc hội thông qua 5 dự án luật quan trọng, bao gồm Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp công nghệ số; Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật; Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi). Đây là những bước tiến quan trọng nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho sự phát triển của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.

Về kinh tế số, Bộ đã ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể với tỷ trọng kinh tế số chiếm 18,72% GDP, tăng 10% so với cùng kỳ năm trước. Lĩnh vực Bưu chính – Viễn thông cũng ghi nhận sự tăng trưởng mạnh với doanh thu tăng 12,8%, tốc độ mạng dẫn đầu khu vực và tỷ lệ ứng dụng IPv6 đạt 65%, vào top 10 thế giới. Những con số này cho thấy sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, Việt Nam đã xếp hạng 44/133 trong Chỉ số Đổi mới Sáng tạo Toàn cầu (GII) năm 2024, tăng 2 bậc so với năm 2023. Sàn giao dịch công nghệ Việt Nam cũng đã được ra mắt, nâng tổng số sàn công nghệ đang hoạt động trên cả nước lên 24 sàn. Đây là những nỗ lực nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và giao dịch công nghệ tại Việt Nam.

Về mặt quản lý và tổ chức, Bộ KH&CN đã hoàn thiện thể chế, kiến tạo chính sách đồng bộ, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 55/2025/NĐ-CP quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức. Đồng thời, Bộ đã phân cấp 78 nhiệm vụ, phân định thẩm quyền 06 nhiệm vụ từ cấp huyện xuống xã và lên tỉnh. Những bước tiến này nhằm tăng cường hiệu quả quản lý và phân cấp nhiệm vụ trong ngành khoa học và công nghệ.

Trong 6 tháng cuối năm 2025, Bộ sẽ tiếp tục trình Chính phủ xây dựng và sửa đổi các dự án luật, triển khai Chương trình Quốc gia phát triển công nghệ và công nghiệp chiến lược, tổ chức thành công Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ KH&CN nhiệm kỳ 2025–2030. Với những thành tựu đã đạt được và kế hoạch cho thời gian tới, Bộ KH&CN đang thể hiện sự quyết tâm trong việc thúc đẩy sự phát triển của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại Việt Nam.

Với sự phát triển không ngừng của lĩnh vực công nghệ vũ trụ trên toàn cầu, Việt Nam cũng có cơ hội để vươn lên và khẳng định vị trí của mình trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đó, Việt Nam cần chú trọng vào nghiên cứu cơ bản, mở rộng hợp tác quốc tế và tạo môi trường tự do cho các nhà khoa học phát triển.

Theo các chuyên gia quốc tế, việc phát triển khoa học không gian ở các nước tiên tiến đã cho thấy tầm quan trọng của việc đầu tư vào nghiên cứu cơ bản và tạo điều kiện cho các nhà khoa học phát triển tự do. Tại tọa đàm ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’ do Báo Tiền Phong tổ chức, TS Nguyễn Lương Quang, chuyên gia đến từ Viện Năng lượng nguyên tử và năng lượng thay thế (CEA Paris-Saclay, Pháp), đã chia sẻ kinh nghiệm chuyển đổi từ nghiên cứu hạt nhân sang thiên văn học tại Saclay. Xuất phát từ việc phát triển bộ cảm biến theo dõi lò phản ứng hạt nhân, các nhà khoa học đã linh hoạt chuyển hướng sử dụng công nghệ đó để quan sát bầu trời.

Từ nền tảng siêu dẫn ban đầu, Saclay tiến tới công nghệ lượng tử và thương mại hóa sản phẩm thông qua hợp tác với các startup và tập đoàn. TS Quang nhấn mạnh vai trò của việc chia sẻ mã nguồn mở trong nghiên cứu. Ở các nước phát triển như Pháp hay Canada, nhóm nghiên cứu nhận tài trợ từ ngân sách bắt buộc phải cung cấp mã nguồn mở để các công ty có thể tham gia cùng phát triển.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Trọng Hiền, chuyên gia từ Cơ quan Hàng không Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA), cho rằng rào cản lớn nhất của Việt Nam hiện nay là vấn đề quản lý và cơ chế. Nếu không trao sự tự do cho các nhà nghiên cứu, thì rất khó phát triển khoa học thực chất. Ông Hiền cũng nhấn mạnh rằng sở trường lớn nhất của Việt Nam chính là con người.

Để thu hút nhân tài, Việt Nam cần một môi trường thông thoáng. Nhiều trí thức Việt Nam ở nước ngoài muốn về nước nhưng chưa về vì họ không thấy môi trường phù hợp với công việc nghiên cứu. Cơ chế hiện tại chưa thuận lợi để họ cống hiến. Ông Hiền cho rằng mọi công nghệ đột phá đều bắt đầu từ những bước rất nhỏ và xuất phát từ cái có thể làm được, từ sở trường đang có.

TS Quang cũng nhấn mạnh vai trò của việc đầu tư cho vườn ươm startup, các trường chuyên đề và đào tạo thế hệ kế tiếp. Hiện mô hình hợp tác công – tư trong khoa học vẫn còn thiếu vắng tại Việt Nam. Việt Nam cần đầu tư đúng trọng tâm và tạo môi trường tự do cho nhà khoa học để vươn lên trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.

Nhìn chung, để phát triển lĩnh vực công nghệ vũ trụ, Việt Nam cần có một chiến lược toàn diện, bao gồm đầu tư vào nghiên cứu cơ bản, tạo điều kiện cho các nhà khoa học phát triển tự do, và hợp tác quốc tế. Với sự quyết tâm và nỗ lực, Việt Nam có thể trở thành một cường quốc trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ trong tương lai.

Tới đây để có thông tin chi tiết

Đọc thêm