Sở Xây dựng Hà Nội đang đề xuất một loạt chính sách ưu đãi nhằm khuyến khích các nhà đầu tư tham gia vào phát triển hạ tầng giao thông sử dụng năng lượng sạch thông qua hình thức đối tác công tư (PPP). Mục tiêu chính của đề xuất này là thúc đẩy sự phát triển của các dự án trạm năng lượng sạch trên địa bàn thành phố, đồng thời hỗ trợ việc chuyển đổi sang sử dụng phương tiện xanh.

Những ưu đãi mà Sở Xây dựng Hà Nội đề xuất bao gồm việc ưu tiên giao đất và hỗ trợ 100% tiền thuê đất tại các vị trí đã quy hoạch cho các dự án phát triển trạm năng lượng sạch đến hết năm 2033. Ngoài ra, thành phố Hà Nội cam kết sẽ đầu tư đồng bộ hạ tầng giao thông và kỹ thuật để kết nối hiệu quả với các dự án trạm năng lượng sạch. Điều này không chỉ giúp các nhà đầu tư giảm thiểu chi phí và rủi ro mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các dự án.

Một trong những điểm nổi bật của đề xuất này là việc hỗ trợ tài chính cho các dự án đầu tư vào hạ tầng trạm tiếp năng lượng sạch. Cụ thể, ngân sách thành phố sẽ hỗ trợ 70% tiền lãi vay ngân hàng trong 5 năm đầu tiên cho các dự án này. Đối với các dự án bến xe, bãi đỗ xe có tối thiểu 30% chỗ đỗ được trang bị trụ sạc, thành phố sẽ hỗ trợ 50% chi phí giải phóng mặt bằng và 100% tiền thuê đất trong 5 năm đầu. Đây là những chính sách hỗ trợ tài chính đáng kể, giúp các nhà đầu tư có thể yên tâm khi đầu tư vào lĩnh vực mới này.

Thành phố cũng cam kết đảm bảo cung ứng đủ năng lượng cho các trạm sạc, hỗ trợ miễn phí khảo sát, thiết kế đấu nối lưới điện và chi phí quảng bá. Những hỗ trợ này không chỉ giúp giảm thiểu thủ tục và chi phí cho các nhà đầu tư mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của thành phố trong việc thúc đẩy sự phát triển của các phương tiện xanh.

Theo Sở Xây dựng, để phục vụ mục tiêu chuyển đổi phương tiện xanh, thành phố yêu cầu đến hết năm 2026, tối thiểu 10% chỗ đỗ xe tại các công trình hiện hữu phải có trụ sạc. Đối với các dự án mới, tỷ lệ này sẽ là 30%. Thành phố cũng ưu tiên xây dựng trụ sạc trên vỉa hè và khuyến khích đầu tư vào trụ nạp hydrogen, nhiên liệu sạch khác. Những mục tiêu và định hướng này thể hiện sự quyết tâm của thành phố trong việc giảm thiểu tác động môi trường và thúc đẩy sự phát triển bền vững.

Hiện tại, thống kê sơ bộ cho thấy toàn thành phố mới chỉ có khoảng 1.000 trạm sạc của V Green. Điều này cho thấy còn rất nhiều việc cần làm để đạt được mục tiêu đề ra. Với các chính sách ưu đãi mới, thành phố Hà Nội đang mở ra cơ hội lớn cho các nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực đầy tiềm năng này. Các nhà đầu tư có thể tận dụng những ưu đãi và hỗ trợ từ thành phố để phát triển các dự án trạm năng lượng sạch, góp phần vào việc chuyển đổi sang sử dụng phương tiện xanh và bảo vệ môi trường.

Tổng thể, đề xuất của Sở Xây dựng Hà Nội về việc hỗ trợ và khuyến khích phát triển hạ tầng giao thông sử dụng năng lượng sạch là một bước đi quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu chuyển đổi phương tiện xanh. Với những chính sách ưu đãi và hỗ trợ tài chính, thành phố Hà Nội hy vọng sẽ thu hút được các nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực này, từ đó góp phần vào việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Việt Nam đang là một trong những quốc gia có tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo lớn, đặc biệt là điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Với vị trí địa lý thuận lợi, Việt Nam có tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Về điện gió, theo Ngân hàng Thế giới, Việt Nam có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW.

Tuy nhiên, mặc dù có tiềm năng lớn, hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam vẫn còn phân mảnh, thiếu nhất quán và chưa đáp ứng được tốc độ phát triển và độ phức tạp ngày càng tăng của các loại hình điện mới. Điều này đang trở thành điểm nghẽn kìm hãm dòng vốn, trì hoãn hàng loạt dự án và gia tăng rủi ro chính sách đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo đang phân tán ở nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Các rào cản khác bao gồm cơ chế đấu thầu, giá điện, hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi, khiến rủi ro tài chính tăng cao. Hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo.

Nhìn ra thế giới, các quốc gia như Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo nên bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch. Luật không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường, mà còn là lời cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp.

Các chuyên gia cho rằng, cần phải tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo, vừa bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch, vừa thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.

TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam nhận định, việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng cho rằng, việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập, chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã xác định, phát triển năng lượng tái tạo là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội. Thủ tướng Chính phủ cũng đã có Chỉ thị số 25/CT-TTg ngày 26/8/2021 về một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách trong công tác bảo vệ môi trường, nhất là trong các khu vực sinh thái nhạy cảm, có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao. Đặc biệt, Thủ tướng đã nhấn mạnh yêu cầu tăng cường quản lý và phát triển các nguồn năng lượng tái tạo.

Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không những giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hoá quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Để biết thêm thông tin về điều này, quý vị có thể tham khảo bài viết trên báo điện tử Chính phủ Việt Nam và đại dương xanh và hiểm nguy của bóng tối.

Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tiềm năng điện gió ngoài khơi lớn nhất Đông Nam Á, với tổng công suất ước tính gần 600 GW. Ngoài ra, với trữ lượng sinh khối dồi dào từ nông nghiệp và bức xạ mặt trời cao quanh năm ở khu vực miền Trung và miền Nam, tiềm năng phát triển năng lượng sạch là rất lớn. Tuy nhiên, việc thực hiện quá trình chuyển đổi sang nguồn năng lượng sạch đang gặp phải nhiều khó khăn.

Thị phần năng lượng tái tạo trong tổng mức năng lượng của quốc gia còn thấp. Số lượng các dự án đầu tư còn ít, đặc biệt là điện gió ngoài khơi và LNG được coi là trụ cột trong chuyển dịch cơ cấu nguồn điện để đảm bảo an ninh năng lượng. Các chuyên gia cũng cho rằng, quá trình hiện thực hóa tiềm năng này đang bị chậm lại đáng kể. Mặc dù Quy hoạch điện VIII đã điều chỉnh mục tiêu phát triển mạnh điện gió ngoài khơi và điện khí LNG, song đến nay chưa có dự án điện gió ngoài khơi nào được triển khai thực tế, trong khi chỉ có 3/13 dự án LNG hiện hữu đang đúng tiến độ.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ ba “nút thắt” lớn: thiếu cơ chế giá điện rõ ràng và hấp dẫn; thủ tục đầu tư – phê duyệt dự án còn chồng chéo; đặc biệt là khó khăn trong huy động vốn, cả vốn đầu tư ban đầu lẫn vốn vận hành dài hạn. Nếu không tháo gỡ các “nút thắt” này, rất khó để đạt mục tiêu mà Quy hoạch điện VIII điều chỉnh và cam kết Net Zero đặt ra.

TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính, nhận định: “Dòng vốn này sẽ không tự chảy đến nếu không có hệ sinh thái tài chính xanh rõ ràng, cơ chế bảo lãnh tín dụng hợp lý và hành lang pháp lý minh bạch, ổn định lâu dài”. Việc chưa có bộ tiêu chí thống nhất đánh giá dự án xanh, chưa có thị trường trái phiếu xanh phát triển đầy đủ, cũng như thiếu cơ chế ưu đãi thuế – phí đang khiến dòng vốn xanh vẫn còn chảy chậm.

Theo khuyến nghị của nhiều chuyên gia trong nước và quốc tế, Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý về tài chính xanh theo hướng: Ban hành tiêu chuẩn quốc gia về dự án xanh để các tổ chức tài chính có căn cứ thẩm định; Tạo lập thị trường trái phiếu xanh với cơ chế ưu đãi về thuế, tín dụng và quy trình phát hành đơn giản; Khuyến khích các ngân hàng thương mại phát triển sản phẩm tín dụng xanh thông qua hỗ trợ lãi suất, chia sẻ rủi ro từ quỹ bảo lãnh; Thành lập các quỹ tài chính xanh quốc gia để làm “vốn mồi”, thu hút thêm các nguồn lực từ khu vực tư nhân và quốc tế.

Trong bối cảnh dòng vốn quốc tế còn dè dặt, sự vào cuộc chủ động của các doanh nghiệp nhà nước hàng đầu như Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ là cú hích quan trọng. Với năng lực tài chính, uy tín quốc tế và vai trò trong ngành năng lượng, các doanh nghiệp này có thể làm “cầu nối tín nhiệm” giữa Chính phủ và nhà đầu tư quốc tế.

Việt Nam đã cam kết đạt Net Zero vào năm 2050, đồng thời đặt mục tiêu phát triển điện gió ngoài khơi và LNG thành trụ cột an ninh năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, để biến các mục tiêu thành hiện thực, cần có những hành động cụ thể và quyết liệt ngay từ bây giờ.