Trong bối cảnh hiện nay, việc áp dụng công nghệ số và thương mại điện tử đã trở thành một yếu tố quan trọng trong việc phát triển kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Thời gian gần đây, nhiều chương trình hỗ trợ chuyên sâu, thiết thực đã được triển khai nhằm giúp doanh nghiệp, hộ kinh doanh và hợp tác xã nâng cao năng lực số, đẩy mạnh hoạt động sản xuất và kinh doanh.

Những chương trình hỗ trợ này không chỉ đóng vai trò là động lực cho tăng trưởng, mà còn là mảnh ghép quan trọng trong hành trình nâng tầm thương mại điện tử và phát triển nền kinh tế số. Đặc biệt, nhiều hoạt động thiết thực đã được tổ chức để hỗ trợ việc làm và khởi nghiệp kinh tế số, tập trung vào việc hỗ trợ người khuyết tật tham gia vào lĩnh vực này.

Ví dụ, vào những ngày đầu tháng 7 tại Hà Nội, Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp Việt Nam, Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và công nghệ số (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương) và Hội Thanh niên khuyết tật Việt Nam đã phối hợp tổ chức chương trình đào tạo, hỗ trợ việc làm và khởi nghiệp kinh tế số dành cho người khuyết tật. Chương trình này bao gồm chuỗi tập huấn, cung cấp tài nguyên học tập và kết nối cộng đồng nhà sáng tạo, đồng thời hỗ trợ xây dựng kênh phân phối sản phẩm phù hợp thông qua các nền tảng như TikTok shop, livestream bán hàng, tiếp thị liên kết… phù hợp với khả năng tiếp cận và điều kiện thực tế của người khuyết tật.

Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và công nghệ số, ông Bùi Huy Hoàng, cho biết rằng nền tảng công nghệ, hệ sinh thái thương mại điện tử và các chương trình đào tạo góp phần kết nối người khuyết tật với doanh nghiệp và thị trường, giúp họ có thêm động lực và ý chí để khởi nghiệp.

Bộ Công Thương đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực trong thời gian qua nhằm thúc đẩy thương mại điện tử và chuyển đổi số tại các địa phương, đồng thời hỗ trợ khởi nghiệp mở “cánh cửa” công nghệ. Từ đầu năm đến nay, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã phối hợp tổ chức các hội nghị, chương trình đào tạo và các sự kiện liên kết vùng để nâng cao năng lực triển khai thương mại điện tử tại các tỉnh, thành phố.

Theo Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Lê Hoàng Oanh, chuyển đổi số và phát triển thương mại điện tử được xác định là một trong những đột phá chiến lược nhằm đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh quốc gia. Cục sẽ tiếp tục tổ chức thêm nhiều chương trình đào tạo, tập huấn về chuyển đổi số, an toàn, an ninh mạng, kỹ năng công nghệ mới; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng thiết kế, vận hành và khai thác các hệ thống, nền tảng số hiện đại, phục vụ tiến trình phát triển.

Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số, Nguyễn Hữu Tuấn, cho biết rằng với mục tiêu cải thiện khả năng tiếp cận và nâng cao kỹ năng trong thương mại điện tử cho mọi đối tượng, Trung tâm sẽ tiếp tục triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu, cung cấp các khóa học trực tuyến cho doanh nghiệp, đặc biệt là ở các khu vực khó khăn. Các khóa đào tạo chuyên sâu này tập trung vào bốn trụ cột gồm: GoOnline, GoExport, GoAI và GoRight.

Ông Tuấn nhấn mạnh rằng các hoạt động này được kỳ vọng giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, nâng cao năng lực, thúc đẩy khả năng xuất khẩu, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp ở địa phương.

Ngày 23 tháng 6 năm 2025, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định 1781/QĐ-BCT về việc công bố thủ tục hành chính mới được ban hành, thủ tục hành chính được sửa đổi, bổ sung và thủ tục hành chính bị bãi bỏ trong các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương. Quyết định này sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1 tháng 7 năm 2025.

Một trong những điểm đáng chú ý trong quyết định này là việc ban hành thủ tục hành chính cấp, cấp điều chỉnh và cấp lại giấy phép vận chuyển hàng hóa nguy hiểm. Thủ tục này sẽ áp dụng cho các trường hợp vận chuyển hàng hóa nguy hiểm loại 1, loại 2, loại 3, loại 4 và loại 9 bằng phương tiện thủy nội địa.

Cụ thể, người vận tải hàng hóa nguy hiểm cần nộp một bộ hồ sơ đề nghị cấp Giấy phép vận chuyển hàng hóa nguy hiểm theo quy định tại khoản 1 Điều 41 Nghị định số 65/2018/NĐ-CP; khoản 2 Điều 18 Nghị định số 34/2024/NĐ-CP hoặc khoản 2 Điều 15 của Nghị định 161/2024/NĐ-CP đến cơ quan cấp Giấy phép vận chuyển hàng hóa nguy hiểm.

Trong quá trình xử lý hồ sơ, Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp sẽ tiến hành kiểm tra thành phần hồ sơ và hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ nếu cần. Thời gian cấp giấy phép là 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ đúng theo quy định. Nếu hồ sơ không đầy đủ hoặc không đáp ứng yêu cầu, cơ quan cấp giấy phép sẽ thông báo bằng văn bản hoặc qua hệ thống dịch vụ công trực tuyến và nêu rõ lý do.

Thương mại điện tử tại Việt Nam đang trải qua một giai đoạn phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội cho cả cá nhân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc kinh doanh trong lĩnh vực này mà không có giấy phép có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Theo quy định, những cá nhân và tổ chức kinh doanh thương mại điện tử không có giấy phép có thể bị phạt tiền từ 20 đến 30 triệu đồng và thậm chí bị đình chỉ hoạt động.

Để hoạt động hợp pháp, tất cả các cá nhân và tổ chức kinh doanh thương mại điện tử cần phải đăng ký hoặc thông báo với Bộ Công Thương theo quy định tại Nghị định số 52/2013/NĐ-CP và Nghị định số 85/2021/NĐ-CP. Nghị định số 24/2025/NĐ-CP cũng quy định rõ rằng việc kinh doanh thương mại điện tử mà không có giấy phép có thể bị xử phạt hành chính lên đến 30 triệu đồng và phải tạm dừng hoặc đình chỉ hoạt động.

Tiến sĩ Kinh tế, Luật sư Lê Bá Thường, Viện trưởng Viện Nghiên cứu pháp luật và Văn hoá doanh nghiệp, cho biết rằng bất kỳ tổ chức, cá nhân nào thiết lập website thương mại điện tử để bán hàng hoặc cung cấp dịch vụ đều cần thực hiện thủ tục đăng ký hoặc thông báo. Việc đăng ký hoặc thông báo với Bộ Công Thương không chỉ giúp tránh rủi ro pháp lý mà còn nâng cao uy tín và niềm tin với khách hàng.

Các quy định hiện hành chia thủ tục pháp lý thành nhiều hình thức, tùy vào loại hình kinh doanh thương mại điện tử. Tổ chức, cá nhân có thể lựa chọn loại hình để đăng ký, bao gồm thông báo website, đăng ký website, giấy phép điều chỉnh và giấy phép tạm thời. Cá nhân có mã số thuế được phép thông báo website bán hàng, nhưng nếu muốn vận hành sàn thương mại điện tử hoặc cung cấp dịch vụ, cá nhân bắt buộc phải thành lập doanh nghiệp hoặc tổ chức hợp pháp.

Để hạn chế tình trạng phải chỉnh sửa nhiều lần, doanh nghiệp nên chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng ngay từ đầu, bao gồm đơn đăng ký/thông báo, giấy phép đăng ký kinh doanh hoặc mã số thuế cá nhân, quy chế hoạt động của nền tảng, các hợp đồng dịch vụ và đề án bảo mật. Doanh nghiệp cũng cần thường xuyên cập nhật các văn bản pháp luật mới, đặc biệt là Nghị định số 24/2025/NĐ-CP để tránh bị xử phạt.

Đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, cần chuẩn bị thêm các tài liệu chứng minh năng lực tài chính và tuân thủ cam kết quốc tế trong quá trình xin phép. Tóm lại, tuân thủ đúng quy định không chỉ giúp doanh nghiệp thương mại điện tử hoạt động hợp pháp mà còn tạo niềm tin vững chắc với người tiêu dùng trong môi trường số hóa ngày càng cạnh tranh.

Trong giai đoạn 2020-2025, thương mại điện tử Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng ấn tượng. Dự kiến, quy mô thương mại điện tử sẽ đạt 30 tỷ USD vào năm 2025. Với nền tảng vững chắc này, mục tiêu của thương mại điện tử Việt Nam đến năm 2030 là đạt quy mô 30 tỷ USD, chiếm khoảng 15% tổng mức bán lẻ hàng hóa.

Trong giai đoạn 2021-2025, thương mại điện tử Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ nhờ vào việc đầu tư bài bản về hạ tầng và khung pháp lý. Bộ Công Thương đã chủ trì xây dựng nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, đặc biệt là các nghị định liên quan đến thương mại điện tử, ngoại thương, thị trường và các mô hình kinh doanh số. Bên cạnh đó, việc xây dựng Luật Thương mại điện tử và nghiên cứu sửa đổi Luật Thương mại đã đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế; thúc đẩy tính minh bạch, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên không gian số.

Song song với hoàn thiện thể chế, hạ tầng thương mại và logistics cũng được chú trọng đầu tư. Tính đến năm 2023, Việt Nam đã có hơn 30.000 kho bãi và 6 trung tâm logistics cấp quốc gia. Nhờ đó, chỉ số hiệu quả logistics của Việt Nam đã tăng 10 bậc, từ vị trí 53 lên vị trí 43. Hạ tầng số phục vụ thương mại điện tử cũng được đẩy mạnh. Bộ Công Thương hiện cung cấp 267 dịch vụ công trực tuyến, trong đó 100% thủ tục hành chính được thực hiện ở mức độ 3 và 4 trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, giúp doanh nghiệp thương mại điện tử tiết kiệm thời gian và chi phí vận hành.

Một yếu tố then chốt góp phần mở rộng không gian thị trường cho hàng hóa và dịch vụ thương mại điện tử chính là việc Việt Nam tích cực ký kết và thực thi các hiệp định thương mại tự do (FTA). Trong giai đoạn 2020-2025, Việt Nam đã ký thêm 4 FTA, nâng tổng số lên 17 hiệp định với 65 đối tác toàn cầu.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh của thương mại điện tử cũng đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý thị trường và bảo vệ người tiêu dùng. Trong giai đoạn 2021-2025, gần 290.000 vụ việc đã được kiểm tra, trong đó gần 200.000 vụ vi phạm đã bị cơ quan chức năng xử lý.

Để thực hiện các mục tiêu đến năm 2030, Bộ Công Thương tập trung hoàn thiện Luật Thương mại điện tử; tiếp tục ban hành các chính sách liên quan đến quản lý dữ liệu, bảo vệ người tiêu dùng số, logistics và công nghệ thanh toán. Bên cạnh đó, mở rộng hệ thống logistics phục vụ thương mại điện tử, nâng cao năng lực kho vận, giao hàng nhanh và hiệu quả. Việc đầu tư, nâng cấp các trung tâm dữ liệu lớn, nền tảng thanh toán điện tử và các sàn giao dịch xuyên biên giới cũng nằm trong lộ trình phát triển.

Với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách, hạ tầng và nguồn lực, thương mại điện tử được kỳ vọng sẽ đóng vai trò trung tâm trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, góp phần đưa Việt Nam trở thành nền kinh tế số hàng đầu khu vực.