Hungary và Serbia mới đây đã công bố kế hoạch xây dựng một đường ống dẫn dầu mới. Mục đích của dự án này là đảm bảo nguồn cung cấp năng lượng với chi phí thấp. Đây là nỗ lực của hai quốc gia trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đang cố gắng giảm sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga.

Đường ống dẫn dầu mới dự kiến sẽ có công suất hằng năm từ 4 đến 5 triệu tấn. Dự kiến, đường ống sẽ đi vào hoạt động vào năm 2027. Theo thỏa thuận, Hungary sẽ chịu trách nhiệm xây dựng 180km đường ống. Trong khi đó, Serbia sẽ xây dựng 120km còn lại. Ngoài ra, một trạm kiểm soát và đo lường cũng sẽ được lắp đặt trên biên giới giữa hai quốc gia này.

Ngày 21-7, tại cuộc họp báo ở Budapest, Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjarto đã tuyên bố rằng EU đang yêu cầu Hungary hạn chế nguồn cung dầu và khí đốt từ Nga. Tuy nhiên, Hungary từ chối thực hiện yêu cầu này. Lý do là vì lo ngại rằng người dân sẽ phải chịu chi phí năng lượng cao gấp đôi hoặc thậm chí gấp bốn lần.

Ngoại trưởng Peter Szijjarto nhấn mạnh rằng các quyết định của EU đang làm suy yếu nghiêm trọng an ninh năng lượng tại châu Âu. Ông chỉ ra rằng các quốc gia châu Âu đang phải mua năng lượng với giá cao gấp nhiều lần so với các nơi khác trên thế giới. Ông cũng khẳng định rằng đường ống mới sẽ giúp bảo đảm chương trình giảm chi phí tiện ích lâu dài của Hungary và bảo vệ các gia đình khỏi tình trạng giá năng lượng tăng cao do các chính sách của EU.

Hungary, một quốc gia luôn phản đối lệnh trừng phạt năng lượng của EU, coi dự án đường ống mới là vấn đề trọng yếu đối với an ninh năng lượng quốc gia và hợp tác khu vực với Serbia. Dự án này được triển khai trong bối cảnh Hungary và Serbia đang tăng cường hợp tác năng lượng. Đặc biệt, Belgrade phụ thuộc rất nhiều vào nguồn cung dầu khí từ Nga. Trong khi đó, Budapest cũng đang nỗ lực tìm kiếm các tuyến vận chuyển thay thế.

Hungary đã nhiều lần cảnh báo rằng việc chấm dứt nguồn cung năng lượng từ Nga sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế và làm tăng chi phí sinh hoạt. Điều này là do quốc gia này nhập khẩu hơn 80% lượng dầu qua đường ống Druzhba. Bộ trưởng Năng lượng Serbia Dubravka Djedovic Handanovic cho biết rằng đường ống dẫn dầu được quy hoạch giữa Hungary và Serbia không chỉ đóng vai trò thương mại. Đường ống này còn thể hiện tầm quan trọng chiến lược rộng hơn đối với an ninh năng lượng lâu dài của hai quốc gia.

Năm 2023, Hungary và Serbia cũng đã triển khai các khoản đầu tư chung vào cơ sở hạ tầng khí đốt. Một trong những dự án đáng chú ý là một đường ống kết nối mới nhằm tăng cường an ninh năng lượng khu vực. Đường ống này giúp tăng cường khả năng cung cấp năng lượng cho cả hai quốc gia, từ đó góp phần đảm bảo an ninh năng lượng khu vực.

Euractiv và các nguồn tin khác cũng đã đưa tin về kế hoạch xây dựng đường ống dẫn dầu mới giữa Hungary và Serbia. Thông tin này đã giúp người dân hiểu rõ hơn về nỗ lực của hai quốc gia này trong việc đảm bảo nguồn cung năng lượng giá rẻ và giảm sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga.

Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tiềm năng điện gió ngoài khơi lớn nhất Đông Nam Á, với tổng công suất ước tính gần 600 GW. Ngoài ra, với trữ lượng sinh khối dồi dào từ nông nghiệp và bức xạ mặt trời cao quanh năm ở khu vực miền Trung và miền Nam, tiềm năng phát triển năng lượng sạch là rất lớn. Tuy nhiên, việc thực hiện quá trình chuyển đổi sang nguồn năng lượng sạch đang gặp phải nhiều khó khăn.

Thị phần năng lượng tái tạo trong tổng mức năng lượng của quốc gia còn thấp. Số lượng các dự án đầu tư còn ít, đặc biệt là điện gió ngoài khơi và LNG được coi là trụ cột trong chuyển dịch cơ cấu nguồn điện để đảm bảo an ninh năng lượng. Các chuyên gia cũng cho rằng, quá trình hiện thực hóa tiềm năng này đang bị chậm lại đáng kể. Mặc dù Quy hoạch điện VIII đã điều chỉnh mục tiêu phát triển mạnh điện gió ngoài khơi và điện khí LNG, song đến nay chưa có dự án điện gió ngoài khơi nào được triển khai thực tế, trong khi chỉ có 3/13 dự án LNG hiện hữu đang đúng tiến độ.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ ba “nút thắt” lớn: thiếu cơ chế giá điện rõ ràng và hấp dẫn; thủ tục đầu tư – phê duyệt dự án còn chồng chéo; đặc biệt là khó khăn trong huy động vốn, cả vốn đầu tư ban đầu lẫn vốn vận hành dài hạn. Nếu không tháo gỡ các “nút thắt” này, rất khó để đạt mục tiêu mà Quy hoạch điện VIII điều chỉnh và cam kết Net Zero đặt ra.

TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính, nhận định: “Dòng vốn này sẽ không tự chảy đến nếu không có hệ sinh thái tài chính xanh rõ ràng, cơ chế bảo lãnh tín dụng hợp lý và hành lang pháp lý minh bạch, ổn định lâu dài”. Việc chưa có bộ tiêu chí thống nhất đánh giá dự án xanh, chưa có thị trường trái phiếu xanh phát triển đầy đủ, cũng như thiếu cơ chế ưu đãi thuế – phí đang khiến dòng vốn xanh vẫn còn chảy chậm.

Theo khuyến nghị của nhiều chuyên gia trong nước và quốc tế, Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý về tài chính xanh theo hướng: Ban hành tiêu chuẩn quốc gia về dự án xanh để các tổ chức tài chính có căn cứ thẩm định; Tạo lập thị trường trái phiếu xanh với cơ chế ưu đãi về thuế, tín dụng và quy trình phát hành đơn giản; Khuyến khích các ngân hàng thương mại phát triển sản phẩm tín dụng xanh thông qua hỗ trợ lãi suất, chia sẻ rủi ro từ quỹ bảo lãnh; Thành lập các quỹ tài chính xanh quốc gia để làm “vốn mồi”, thu hút thêm các nguồn lực từ khu vực tư nhân và quốc tế.

Trong bối cảnh dòng vốn quốc tế còn dè dặt, sự vào cuộc chủ động của các doanh nghiệp nhà nước hàng đầu như Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ là cú hích quan trọng. Với năng lực tài chính, uy tín quốc tế và vai trò trong ngành năng lượng, các doanh nghiệp này có thể làm “cầu nối tín nhiệm” giữa Chính phủ và nhà đầu tư quốc tế.

Việt Nam đã cam kết đạt Net Zero vào năm 2050, đồng thời đặt mục tiêu phát triển điện gió ngoài khơi và LNG thành trụ cột an ninh năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, để biến các mục tiêu thành hiện thực, cần có những hành động cụ thể và quyết liệt ngay từ bây giờ.