Trong nỗ lực giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ, Viện Sinh học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã chủ trì dự án ‘Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao’. Dự án này đã được phê duyệt theo Quyết định số 557/QĐ-VHL vào ngày 29/3/2024.
Giáo sư, Tiến sĩ Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Sinh học, nhấn mạnh rằng dự án này được khởi xướng với mục tiêu cao cả là nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh. Qua đó, góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin, sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ. Dự án không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn mang giá trị nhân văn và đạo lý, thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất.
Với vai trò là đối tác hỗ trợ kỹ thuật chủ chốt, Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP) đã tích cực chuyển giao công nghệ hiện đại, đào tạo chuyên môn kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ Việt Nam, cũng như hỗ trợ vận hành phòng thí nghiệm và thiết lập hệ thống giám định theo các tiêu chuẩn quốc tế. Cùng với đó, Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) cũng có sự hỗ trợ tích cực cho dự án.
Đến nay, dự án đã đạt được những kết quả nổi bật, đánh dấu bước tiến mới trong quá trình triển khai. Hệ thống giải trình tự gen thế hệ mới (NGS) cùng phần mềm phân tích dữ liệu đã được lắp đặt đồng bộ và đưa vào vận hành tại Trung tâm Giám định ADN thuộc Viện Sinh học. Trong thời gian qua, nhiều khóa đào tạo chuyên sâu đã được tổ chức thành công với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước.
Lần đầu tiên kể từ khi dự án bắt đầu, đội ngũ giám định đã triển khai công tác thu thập mẫu sinh phẩm hài cốt tại thực địa. Đội ngũ chuyên môn của dự án đã phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành lấy mẫu tại Nghĩa trang liệt sĩ Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng), thu được 58 mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính.
Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn. Thành công của dự án mở ra hy vọng mới cho việc tìm kiếm và xác định danh tính của các liệt sĩ, giúp các gia đình có thêm thông tin về người thân đã mất.
Trong thời gian tới, dự án sẽ tiếp tục được triển khai với nhiều hoạt động quan trọng, bao gồm việc tiếp tục đào tạo chuyên môn kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ, vận hành hệ thống giám định và thu thập mẫu sinh phẩm hài cốt tại thực địa. Kết quả của dự án sẽ góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh, mang lại niềm tin và sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ.
Thông tin về dự án có thể được tìm hiểu thêm tại trang web của USAID và trang web của ICMP. Viện Sinh học cũng hy vọng rằng sẽ tiếp tục nhận được sự hỗ trợ và hợp tác từ các đối tác để thực hiện thành công dự án.