Sáng kiến hòa bình do cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump dẫn đầu đang thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế, đặc biệt khi nó có thể liên quan đến việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với ngành năng lượng của Nga. Đây là một động thái có thể mang tính đột phá, bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ giữa Mỹ và Nga mà còn có tác động sâu rộng đến cấu trúc năng lượng và địa chính trị toàn cầu.
Việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với ngành năng lượng Nga có thể đánh dấu một sự thay đổi quan trọng trong cách tiếp cận của phương Tây đối với Moscow. Kể từ khi xung đột tại Ukraine nổ ra vào năm 2022, Mỹ và các đồng minh đã áp đặt hàng loạt biện pháp trừng phạt nhằm vào nền kinh tế Nga, với mục tiêu chính là ngành năng lượng. Những biện pháp này được thiết kế để làm suy yếu khả năng tài chính của Nga và cô lập nước này trên trường quốc tế. Tuy nhiên, hiệu quả của các lệnh trừng phạt vẫn là một chủ đề gây tranh cãi, và nhiều chuyên gia cho rằng chúng không hoàn toàn đạt được mục tiêu đề ra.
Giới chức tại các quốc gia Đông Âu đang theo dõi sát sao các diễn biến liên quan đến sáng kiến của ông Trump, đồng thời bày tỏ lo ngại về khả năng quay trở lại sử dụng năng lượng của Nga. Sự không rõ ràng trong lập trường của Mỹ đã tạo ra một tình huống khó khăn cho các quốc gia Đông Âu, những nước phụ thuộc nhiều vào khí đốt tự nhiên. Trong khi đó, Nga vẫn duy trì vị thế là một nhà cung cấp năng lượng đáng tin cậy, bất chấp các lệnh trừng phạt từ phương Tây.
Trước đây, Liên minh châu Âu (EU) đã nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng từ Nga. Dù Nga vẫn chiếm một tỷ lệ đáng kể trong nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của EU, với 17,5%, EU đã cam kết giảm nhập khẩu và đã đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng LNG để tăng cường nhập khẩu khí đốt từ Mỹ và các nguồn cung khác. Tuy nhiên, một số quốc gia thành viên EU vẫn thấy rằng năng lượng của Nga có sức hút do giá cả cạnh tranh.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu, Ursula von der Leyen, đã đề xuất một kế hoạch loại bỏ hoàn toàn nhập khẩu khí đốt từ Nga vào cuối năm 2027. Tuy nhiên, kế hoạch này đã gặp phải sự phản đối từ một số quốc gia thành viên, những nước lo ngại về tác động kinh tế của việc cắt giảm nguồn cung năng lượng giá rẻ từ Nga. Đức, một trong những quốc gia phụ thuộc lớn vào khí đốt Nga, đã thể hiện sự sẵn sàng nối lại hoạt động nhập khẩu khí đốt từ Nga để phục hồi ngành công nghiệp trong nước.
Trong bối cảnh phức tạp này, việc đánh giá tác động của sáng kiến hòa bình do ông Trump dẫn đầu là rất quan trọng. Mục tiêu của sáng kiến này là tìm kiếm một giải pháp cho xung đột tại Ukraine và cấu trúc lại mối quan hệ giữa Nga và phương Tây. Đồng thời, cần phải xem xét các yếu tố kinh tế, chính trị và địa lược trong vùng. Dù bất kỳ thỏa thuận nào cũng cần sự đồng thuận của nhiều bên liên quan, cả về phía Nga lẫn phương Tây.
Cuối cùng, một số chuyên gia lưu ý rằng bất kỳ thay đổi nào trong chính sách năng lượng liên quan đến Nga cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với ngành năng lượng Nga có thể mang lại lợi ích kinh tế ngắn hạn nhưng cũng có thể làm phức tạp thêm các nỗ lực nhằm cô lập Moscow về mặt chính trị.
Bài viết tại Politico đã cung cấp thêm thông tin về sáng kiến này và diễn đạt một số quan ngại từ các chính trị gia. Thông tin về sự phản ứng của các nước liên quan có thể được tra cứu tại đây.