04/06/202506:52
Hạ tầng truyền tải điện là điều kiện để chuyển dịch năng lượng thành công.
Chuyển dịch năng lượng: Cơ hội và thách thức
Việt Nam có cơ hội chuyển dịch năng lượng rất lớn với tiềm năng điện năng lượng tái tạo (NLTT) cao gấp nhiều lần các quốc gia trong khu vực. Tuy nhiên, để hiện thực hóa cơ hội này, cần phải có một khung pháp lý toàn diện và đồng bộ. Việc thiếu cơ chế khuyến khích dài hạn, quy hoạch tích hợp đất – điện – lưới và hạ tầng chưa theo kịp tốc độ phát triển đang là những thách thức lớn.
Tiềm năng và rào cản
Mới đây, Cơ quan Phát triển Pháp đã tài trợ 67 triệu USD cho việc xây mới 2 trạm biến áp 500kV và các đường dây truyền tải điện. Đây là dự án đầu tiên được hiện thực hóa sau khi Việt Nam tham gia nhóm Quan hệ đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đánh giá rằng khả năng chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức.
Một trong những rào cản lớn nhất là sự thiếu hoàn thiện và thiếu ổn định của khung chính sách. Dù đã ban hành Quy hoạch điện VIII điều chỉnh và các cam kết quốc tế về phát thải ròng bằng 0, nhưng vẫn chưa có một cơ sở luật về NLTT hoặc luật chuyển đổi năng lượng. Điều này dẫn đến tình trạng các chính sách rời rạc, thiếu tính ràng buộc pháp lý cao, khó triển khai nhất quán giữa Trung ương và địa phương.
Theo PGS.TS Đặng Trần Thọ, chuyển đổi năng lượng là một quá trình tiêu tốn nguồn lực tài chính rất lớn, nhưng việc huy động vốn cho các dự án năng lượng xanh tại Việt Nam hiện đang gặp nhiều rào cản. Các ngân hàng trong nước vẫn còn e ngại cho vay các dự án NLTT do rủi ro pháp lý, rủi ro thị trường và rủi ro kỹ thuật.
Giải pháp cho chuyển dịch năng lượng
Ông Đoàn Ngọc Dương – Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) khẳng định rằng không thể có chuyển đổi năng lượng nếu thiếu một hệ thống lưới điện thông minh và linh hoạt. Do đó, cần đẩy nhanh đầu tư các đường dây truyền tải chiến lược, hiện đại hóa lưới điện với công nghệ số, thông minh nhằm khai thác và sử dụng tối ưu các nguồn điện NLTT, năng lượng mới trên phạm vi cả nước.
PGS.TS Đặng Trần Thọ đề xuất thành lập một Ban Chỉ đạo quốc gia về chuyển đổi năng lượng và trung hòa carbon, trực thuộc Chính phủ, nhằm điều phối liên ngành giữa các Bộ và các địa phương. Bên cạnh đó, cần khẩn trương hoàn thiện thị trường điện cạnh tranh, xây dựng cơ chế tín chỉ carbon, định giá phát thải, thúc đẩy tài chính xanh và các hình thức hợp tác công – tư.
Đại diện Văn phòng Ban IV cũng cho rằng cần thiết phải xây dựng một khung chính sách phát triển NLTT mang tính hệ thống, đồng bộ và có khả năng thực thi cao. Khung chính sách này cần được thiết kế đi kèm với lộ trình thực hiện cụ thể, phân định rõ vai trò, trách nhiệm, quyền hạn của các bên liên quan.