Từ ngày 1/7, các sàn thương mại điện tử tại Việt Nam đã tăng cường kiểm soát tính pháp lý của hàng hóa, thực hiện việc loại bỏ các mặt hàng không rõ nguồn gốc. Tuy nhiên, điều này đã dẫn đến một hiện tượng đáng chú ý: các sản phẩm trôi nổi đã quay trở lại các nền tảng mạng xã hội như Zalo và Facebook.
Nhiều người bán thực phẩm trực tuyến đã chuyển sang sử dụng các nền tảng mạng xã hội để tránh các quy định kiểm soát chặt chẽ của các sàn thương mại điện tử. Chị Mai Như, một người bán bánh bao và bánh gạo lứt trực tuyến tại tỉnh Đồng Nai, là một trong những trường hợp như vậy. Chị đã chuyển sang bán hàng trên mạng xã hội Zalo và Facebook sau khi các sàn thương mại điện tử áp dụng các quy định nghiêm ngặt. Chị không đăng ký kinh doanh và tự sản xuất bánh tại nhà, sau đó rao bán trên mạng xã hội.
Các sàn thương mại điện tử như Lazada Việt Nam đã có những động thái để tăng cường kiểm soát chất lượng hàng hóa. Đại diện Lazada cho biết sàn này đã tham gia chương trình ‘Tick xanh trách nhiệm’ do Sở Công Thương TPHCM triển khai. Mục đích của chương trình là kiểm soát chặt chẽ chất lượng hàng hóa lưu thông trên nền tảng số. Lazada cũng đã áp dụng công nghệ AI để sàng lọc sản phẩm vi phạm và triển khai chính sách đồng kiểm, hoàn trả minh bạch để bảo vệ quyền lợi người mua.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Mạnh Tấn, Giám đốc marketing Công ty cổ phần Công nghệ Haravan, cho biết rằng khoảng 10% gian hàng đã rút khỏi các sàn thương mại điện tử, chủ yếu là các shop kinh doanh thực phẩm. Điều này đã dẫn đến việc một lượng lớn hàng ‘nhà làm’ chuyển sang mạng xã hội, nơi không kiểm duyệt gắt gao tính pháp lý của hàng hóa.
Trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, nhiều nhóm với hàng chục nghìn thành viên đã xuất hiện. Mỗi ngày, hàng chục bài rao bán thực phẩm ‘nhà làm’ mà không có nhãn mác ghi hạn sử dụng hay thông tin kiểm định đã được đăng tải. Điều này đã đặt ra những vấn đề về an toàn thực phẩm và quyền lợi của người tiêu dùng.
Bà Nguyễn Thị Hồng Minh, Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm minh bạch, đã nhấn mạnh rằng thực phẩm ‘nhà làm’ có ưu điểm là tươi, ít sử dụng chất bảo quản, chất tạo màu, tạo mùi. Tuy nhiên, không phải tất cả thực phẩm ‘nhà làm’ đều an toàn cho sức khỏe người dùng. Bà dẫn chứng nhiều trường hợp người tiêu dùng bị ngộ độc vì ăn bánh mì từ các bếp nhà và nhấn mạnh rằng thực phẩm ‘nhà làm’ cần được sản xuất trong điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.